مراحل رشد گفتار در کودک

مراحل رشد گفتار در کودک چگونه است؟ 

دوران نوزادی:بیشترین صدایی که توسط نوزاد ایجاد می‌شود، صدای گریه و واکه‌ها است.

در انتهای اولین ماه، گریه‌های کودک معنی‌دار می‌شوند و مادر می‌تواند بین گریه‌های ناشی از عصبانیت و درد ناشی از خستگی افتراق بگذارد.

پیشنهاد مطالعه : تحریک الکتریکی وزوز گوش

شنوایی نوزادان از چه سنی شروع می شود ؟

صداهای غیر گریه هم آواهای معمول هستند که فاقد تشدید هستند.

نزدیک به انتهای ماه اول، نوزاد شروع به تولید صداهایی با ویژگی های Coos و غرغر کردن می‌کند.

نوزاد می‌تواند بین آواها، تن‌ها و الگوهای استرسی متفاوت تمایز بگذارد اما این به معنی تمایز شنوایی بین صداها نیست.

2 تا 3 ماهگی:

در 2 ماهگی، کنترل عضلات برای شروع و پایان صداسازی و حرکات دهانی رشد می‌یابد.

به نظر می‌رسد نوزاد روی صداهای شبه واکه مانند ‘’aah’’ و “’ooh’’  تمرکز می‌کند و در 3 ماهگی، خندیدن و ورور کردن را شروع می‌کند.

4 تا 6 ماهگی:

در این مرحله قان و غون واقعی شکل می‌گیرد و نوزاد به صداها پاسخ می‌دهد.

کنترل زبان بیشتر می‌شود و نوزاد می‌تواند وقت بیشتری را صرف گوش کردن به صداسازی خود کند و از ورور کردن خود لذت می‌برد.

در حدود 5 ماهگی، ترکیب همخوان-واکه شکل می‌گیرد و در 6 ماهگی، صداهای حلقی و لبی تولید می‌کند.

6 تا 10 ماهگی:

ورور در حدود 6 ماهگی متوقف می‌شود. 

پس از این دوره، بازخورد مادر سبب تولید اولین کلمات کودک می‌شود.

همان طور که کنترل صداسازی و حرکات دهانی در نوزاد افزایش می‌یابد، تولید هجا های گفتاری مانند baba و dada شروع می‌شود.

با افزایش سن و تجربیات صوتی، ورور کردن کودک به طور فزاینده‌ای ساختارهای هجایی و تن‌های بزرگ‌سالان را منعکس می‌کند و کودک می‌آموزد صدای والدین خود را تقلید کند.

در اواخر این مرحله، کودک به نام خود واکنش نشان می‌دهد و کلماتی نظیر نه و خداحافظ را می‌فهمد، بازی تکرار صدا را انجام می‌دهد و توانایی تکرار  ‘’ma-ma’’ یا ‘’da-da’’ را دارد و همچنین به طور علاقه‌مندی به موسیقی گوش می‌دهد.

پیشنهاد مطالعه : بهترین سمعک دنیا

11 تا 18 ماهگی:

معمولاً اولین کلمات معنی‌دار کودک در اولین سال تولد تولید می‌شود و بستگی به میزان گوش دادن کودک دارد، که بعد از اولین کلمات، گنجینه لغات کودک به‌سرعت گسترش می‌یابد.

در 12-14 ماهگی، کودک می‌تواند دستورات ساده را پیگیری کند، جملات معنی‌دار در حد 2 یا 3 کلمه بسازد، ممکن است افراد مختلف، بخش های مختلف بدن و اسم اسباب‌بازی‌ها را شناسایی کند و همچنین تلاش برای تقلید کلمات و با شنیدن ریتم موسیقی بدن خود را حرکت می‌دهد و بالا و پایین بپرد.

در 18 ماهگی، گنجینه لغات کودک حداقل به 6 تا 10 لغت می‌رسد و برای تقلید کلمات تلاش می‌کند.

در زیر فهرستی از مراحل گفتار-زبان-شنوایی کودک از بدو تولد تا 2 سالگی آورده شده است :

تولد تا 3 ماهگی:

1. استارتل در مقابل نویز شدید
2. آرامش در مقابل صداهای آشنا
3. تولید واکه‌هایی نظیر ‘’ooh’’ و ‘’aah’’

3 تا 6  ماهگی:

1. تولید صداهای مختلف مانند ‘’ba-ba’’ و ‘’da-da’’
2. لذت بردن از ورور کردن
3. علاقه به اسباب‌بازی‌های صداساز
4. تغییر زیر و بمی صدا
5. چرخش سر و چشم به سمت صدا

6 تا 9  ماهگی:

1. پاسخ به نام خود
2. تقلید گفتار با صداهای غیر گفتاری
3. بازی با تکرار کردن کلمات
4. درک کلماتی نظیر نه و بای بای
5. گفتن ‘’da-da’’ یا ‘’ma-ma’’
6. گوش دادن به‌دقت به موسیقی یا آواز خواندن

9 تا 12  ماهگی:

1. پاسخ‌های متفاوت به صحبت های شاد یا عصبانی
2. چرخش سریع سر به صدای بلند یا آهسته
3. ورور کردن در پاسخ به صدای انسان
4. استفاده از 2 یا 3 کلمه‌ی ساده به طور درست
5. رها کردن اسباب‌بازی در صورت خواستن از وی
6. پیروی از دستورات ساده
7. توقف در برابر کلمه " نه"

12 تا 18 ماهگی:

1. شناسایی افراد، اعضای بدن و اسباب‌بازی‌ها
2. چرخش سریع سر به سمت منبع صدا در همه جهات
3. توانایی بیان خواسته‌ها
4. صحبت کردن شبه جمله‌ای
5. حالت چهره همراه با گفتار مناسب
6. تکرار بعضی کلمات شنیده‌شده
7. رقصیدن با موسیقی

18 تا 24  ماهگی:

1. پیگیری دستورات ساده
2. صحبت کردن قابل‌فهم 2 کلمه‌ای
3. شناسایی صداها در محیط
4. گنجینه لغت 20 کلمه یا بیشتر

پرسشنامه‌های ویژه والدین 

پرسشنامه ابزار مفیدی برای تعیین میزان عملکرد ارتباطی کودک که از طریق والدین به‌دست می‌آید.

اگر در پرسشنامه تاخیر رشدی دیده شود، کودک باید برای ارزیابی‌های بیشتر ارجاع داده شود.

پرسشنامه‌ها شامل اطلاعاتی از وضعیت رشدی، توانایی های رشدی و همچنین نگرانی‌هایی در مورد نیاز به سمعک است.کودک ناشنوا، به اطراف نگاه می‌کند، به هنگام کوبیدن در یا صدای عبور کامیون از خیابان یا قدم زدن، از خواب بیدار می‌شود.

بنابراین، اگر والدین بیان می‌کنند که کودک آنها نسبت به صدای بلند بیدار می‌شود، باید نوع صدا مشخص شود زیرا ممکن است کودک به ارتعاش پاسخ دهد و همچنین سیگنال های شنوایی باید خارج از دید کودک باشد تا امکان خطا به حداقل برسد.

تا حدود سن 6 ماهگی، رفتارهای شنوایی کودک ناشنوا همانند کودک با شنوایی هنجار است.

اشتباه معمول که در بین والدین کودکان ناشنوا دیده می‌شود این است که بیان می‌کنند کودکشان در حدود 1 سالگی واژه ‘’mama’’ را می‌گوید درحالی‌که کودک ناشنوا ‘’amah’’ می‌گوید که یکی از ابتدایی‌ترین صداها در انسان‌ها و حیوانات است.

به نظر می‌رسد صدای تولیدی کودک کم شنوای عمیق در قبل از 5 تا 6 ماهگی، نوعی پاسخ رفلکسی به دیدن چهره والدین باشد [مشابه با پاسخ لبخند زدن که در همان سن دیده می‌شود].

ازاین‌رو برای کاهش چنین ارجاعاتی و به‌منظور جلوگیری از آسیب به بهداشت والدین یک سری قوانین برای ارجاع کودکان دچار تا خیر گفتاری پیشنهادشده است:

1. در 12 ماهگی: عدم تمایز ورور یا تقلید کلامی
2. در 18 ماهگی: عدم استفاده از کلمات تنها
3. در 24 ماهگی: واژگان کمتر از 10 لغت
4. در 30 ماهگی: واژگان کمتر از 100 لغت، گفتار غیرقابل‌فهم، عدم استفاده از ترکیب 2 کلمه‌ای
5. در 36 ماهگی: واژگان کمتر از 200 لغت، عدم استفاده از جملات تلگرافی، وضوح گفتار کمتر از 50 درصد
6. در 48 ماهگی: واژگان کمتر از 600 لغت، عدم استفاده از جملات ساده، وضوح گفتار کمتر از 80 درصد

دكتر وحيد مرادي متخصص شنوايي شناسي نوزادان و كودكان

از دانشگاه علوم پزشكي تهران

جهت مشاوره رايگان مي توانيد با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

02188828999

02188860666

09925020901

02188343584

09109259377

تهران خیابان مطهری خیابان فجر  روبه روی بیمارستان جم کوچه ی نظری بن­بست دلفان پلاک 5 طیقه 5 واحد10