کم شنوایی در کودکان

کم‌ شنوایی کودکان

دلایل مختلفی برای ایجاد کم ‌شنوایی وجود دارد. اگر نسبت به شنوایی کامل کودک خود شک دارید حتما باید آن را بررسی کنید.

تشخیص زود هنگام کم ‌شنوایی باعث زبان و گفتار و یادگیری بهتر و به طور کلی رشد بهتر کودک شما می ‌شود.

آگاهی پدر و مادر کودکان در زمینه کم شنوایی (Hearing loss) علت آن نیز کاملا به رشد مغز وتکامل مغزی که مربوط به زبان گفتار می شود بر میگردد درمان اگر به موقع و در زمان مناسب صورت نگیرد سبب عملکرد ضعیف کودک در مدرسه می گردد زیرا کودکانی که که علائم کم شنوایی را از خود بروز می‌دهد و مبتلا به کم شنوایی می‌باشد ممکن است با مشکلات آکادمیک یا اجتماعی رو به رو شود.در برخی کودکان که کم شنوایی های عمیق دارند حتی در سنین بسیار پایین نیز ممکن است کاندید کاشت حلزون شوند.

دلایل کم ‌شنوایی موقت

• مسدود شدن کانال گوش به وسيله ی جرم گوش
• وجود یک شی خارجی در گوش مثل گیر کردن پنبه و...
• وجود مخاط در لوله استاش(. لوله ی رابط حلق و گوش میانی) به دلیل سرما خوردگی
• عفونت گوش میانی
• دلایل کم ‌شنوایی دائمی

بعضی از مواردی که ممکن است کم‌ شنوایی دائمی در کودکان ایجاد کند:

• دلایل ارثی که می ‌تواند باعث رشد غیر طبیعی گوش داخلی شود
• بعضی از بیماری ‌های ژنتیکی
•  در دوران جنینی در معرض بیماری ‌هایی همچون سرخچه قرار داشتن می‌ تواند بر روی رشد گوش ‌های جنین اثر داشته باشد
• در معرض صداهای بلند مانند ترقه ‌ها، کنسرت‌ های راک یا استریو های شخصی
• جراحات مثل ضربه مغزی یا شکستگی جمجمه
• برخی از بیماری‌ ها مثل اریون یا مننژیت

نشانه‌ هایی که کودک شما به خوبی می ‌شنود؟

نوزاد هشت هفته: هنگام ایجاد صداهای بلند و ناگهانی چشم‌های خود را می‌بندد یا بیشتر از حالت طبیعی باز می‌کند، با سر و صدا از خواب بیدار می‌شود.

هشت هفته تا ۴ ماهگی: سعی می‌ کند به سمت صدا نگاه کند و هنگام گوش دادن ساکت می ‌شود. 

۶ تا ١٢ ماهگی: چرخش سر به سمت صداها آغاز می ‌شود. 

١٢ تا ١٨ ماهگی: از کلمات و صداهای ساده تقلید می‌ کند، نام وسایل بازی مورد علاقه ‌اش را می داند.

١٨ تا ٢۴ ماهگی: کلمات ساده را می‌گوید و دستورات ساده را انجام می ‌دهد. 

دو و نیم تا سه‌ سال و نیم: گفتار خوب و واضح دارد.

نشانه‌های افت شنوایی در کودک

• وقتی صدایش می ‌زنید پاسخی دریافت نمی‌ کنید.
• مشکلات تحصیلی
• شکایت از شنیدن زنگ در گوش (وزوز گوش)
• با صدای خیلی بلند صحبت می‌ کند
• تلویزیون را با صدای خیلی بلند تماشا می‌ کند.
• کلمات را به درستی تلفظ نمی ‌کند

به نظر می ‌رسد بی ‌توجه است

از دیگر علایم کم شنوایی در نوزادان و کودکان

هنگاهی که نوزادان متولد می شوند تست غربالگری شنوایی برای همه آنها بدون استثنا انجام میگردد 

یک ماه بعد تست غربالگری دوم انجام میگردد که معمولا اغلب نوزادان در هر دو تست قبول میشوند اما غربالگری های 3 و 6 و 9 و 12 ماهگی به هیچ عنوان  نباید نادیده گرفته شود چرا که ممکن است کم شنوایی با افزایش سن ایجاد گردد

اگر کودک شما به مرور دچار افت شنوایی شد تست های تکمیلی همچونabr از بیماران گرفته می شود که مراحل بعدی درمان اغاز گردد

کم شنوایی به شدت در رشد مغزی و گفتار تاثیر گذار می باشد لذا در صورت اطمینان سمعک های مناسب باید تجویز گردد.

کم شنوایی در نوپایی یا در سنین مدرسه به چه شکل خود را بروز می دهد:

گاهی اوقات، کودکان کمی بزرگتر، دچار علائم کم شنوایی می‌شوند که قبلا در آنها وجود نداشت. اگر فکر می‌کنید کودک شما در سن پیش دبستانی، نشانه‌هایی از کم شنوایی دارد، موارد زیر را جست و جو کنید:

• درک آنچه دیگران می‌گویند برایش دشوار است.
• متفاوت‌تر از کودکان همسن و سال خودش، صحبت می‌کند.
• وقتی نامش را صدا می‌کنید پاسخی نمی‌دهد.
• دچار سو تفاهم می‌شود و به سوالات اساسی پاسخ نامناسب می‌دهد.
• صدای تلویزیون را بسیار زیاد می‌کند یا برای بهتر شنیدن، به تلوزیون نزدیک می‌شود.
• از لحاظ تحصیلی و پیشرفت تحصیلی مشکل دارند مخصوصا اگر قبلا این مشکل را نداشته است.
• برای گفتار مشکل دارد یا مطالب و متن هارا  را با تاخیر می‌گوید.
• دیگران را در خانه یا مدرسه، به منظور تقلید کردن، تماشا می‌کند.
• از درد گوش یا سر و صدا شکایت می‌کند.
• هنگامی با تلفن در حال صحبت هستند به علت اینکه درک گفتار پایینی دارند مدام گوئشی موبایل را از گوشی بع گوشی دیگر جا ب جا میکنند
• در طور روز مدام از کلمات پرسشی همچون بله! چی! و ...استفاده می‌کند.
• لب خوانی در انها دیده می شود و چهره افراد در حال صحبت را با دقت بسیار تماشا می‌کند، تعداد  زیادی از کودکان متوجه کم شنوایی نمی‌شوند زیرا در لب خوانی و تشخیص کلمات  بسیار ماهر هستند.

تشخیص مشکل شنوایی در کودکان

اگر احساس می‌ کنید کودکتان به درستی نمی ‌شنود حتما برای انجام تست‌ های شنوایی مراجعه کنید. اینکه کدام تست انجام شود به رده‌ی سنی کودک مرتبط است.

تست ها شامل تست‌ های OAE, ABR, TYMPANOMETRY, BOA,AUDIOMETRY و سایر تست ‌های تکمیلی می ‌باشد.

درمان بستگی به علت و شدت کم‌ شنوایی دارد اما شامل موارد زیر می ‌شود:

• درمان دارویی برای از بین بردن عفونت ( در صورت وجو)
• خارج کردن جرم یا جسم خارجی از کانال گوش
• سمعک برای تقویت صدا
• در افت‌های شدید تا عمیق از روش کاشت حلزون استفاده می ‌شود
• سمعک ‌های انتقال استخوانی
• گفتار درمانی
• کودکانی که از نظر فیزیکی جراحی برای انها مشکلی به وجود نمی اورد و اینکه سمعک های پر قدرت نیز در پیشرفت انها تغییر خاصی حاصل نمیکند و کم شنوایی عمیق و شدید دارند باید کاشت حلزون شوند

مشکلات کم شنوایی در کودکان :

کم شنوایی در کودکان متاسفانه منجر به طیف وسیعی از مشکلات در دریافت و پردازش گفتار می‌شود.

در این بحث به صورت خلاصه مروری بر علت کم شنوایی، انواع کم شنوایی، روند پیشرفت گفتار در کودک و توانبخشی کودک توجه می شود.

با توجه به آنکه نقشه شنوایی انسان در 12 ماهگی کامل می‌شود اگر کم شنوایی در این جمعیت کشف و درمان نشود منجر به تاخیر در پیشرفت گفتار و زبان، مشکلات احساسی، اجتماعی، درسی و از همه مهمتر شناختی خواهد شد زیرا زمانی که کودک با محیط اطراف خود ارتباط نداشته باشد مغز کودک نمی تواند از نظر درکی و شناختی پیشرفت کند.

البته عوارض ناشی از این معلولیت با کشف به‌موقع کم شنوایی در دوران نوزادی و بعد از آن کاهش می یابد.نقش والدین در این بخش پررنگ تر می شود.

مشکلی که در این زمینه وجود دارد: نا آگاهی خانواده از مراحل رشدی نوزاد، عدم پذیرش و همکاری خانواده درصورت افت شنوایی نوزاد، عدم انجام آزمون‌های دقیق در غربالگری های بدو تولد و... سبب بتاخیر افتادن شناسایی نوزاد می شود.

حال به علت و انواع کم شنوایی در این قسمت پرداخته می شود.

پیشنهاد مطالعه : شنوایی سنجی نوزازدان

علت کم شنوایی در کودکان چیست؟

 آیا رد شدن در اولین غربالگری شنوایی نشان از مشکل شنوایی است؟ 

آیا نیاز به تست مجدد شنوایی است؟

 آیا در صورت تائید، کم شنوایی قابل درمان است؟طبق یافته‌های محققین یک عامل تنها برای کم شنوایی وجود ندارد. 

اغلب به‌واسطه طیف وسیعی از مشکلات که شامل بیماری های مادرزادی و ارثی، عفونت‌ها و ضربه‌ها که بخش های مختلف گوش و مکانیسم های آن را متأثر می‌کند، ایجاد می‌شود.

در تست اول شنوایی یا تست OAE، 10-15 % کودکان در برنامه‌های غربالگری رد می‌شوند. 

علت این امر وجود مایع آمونیوم در گوش جنین است. 

در همان هفته های اول بعد از تولد جذب و درصورت انجام تست مجدد پاسخ مناسب دیده می شود.

توجه: برای نوزادانی که دارای زردی بالا(بیلی روبین بالا)، نگهداری در بخش مراقبل های ویژه بیشتر از 5 روز، تولد زودرس و ... می باشند انجام تست های مکرر شنوایی الزامی می باشد. 

در این گروه از نوزادان کم شنوایی می تواند با تاخیر ایجاد شود.

سمعک کودکان کم شنوایی همانطور که در بخش بالا به آن اشاره شد علت های مختلفی دارد. 

اما به صورت کلی کم شنوایی در کودکان و بزرگسالان به سه گروه تقسیم می شود: 

کم شنوایی انتقالی، کم شنوایی حسی عصبی، کم شنوایی آمیخته. 

کم شنوایی انتقالی:

همانطور که اسم آن مشخص است مشکل در انتقال صدا از مجرای گوش خارجی به گوش داخلی باعث ایجاد کم شنوایی انتقالی می‌شود.

منبع اصلی دریافت صدا حلزون گوش می باشد که بسیاری از مردم به اشتباه پرده گوش را منبع دریافت صدا می دانند.

در این موارد عملکرد گوش داخلی طبیعی است اما در مسیر انتقال مشکلی وجود دارد.

از اصلی ترین عامل در کودکان می توان به عفونت گوش میانی اشاره کرد.

از این‌رو بیشترین شیوع نوع کم شنوایی در کودکان کم شنوایی انتقالی است.

گفته می‌شود تقریباً تمام انسان‌ها در دوران کودکی خود دچار عفونت گوش می‌شوند.  

کم شنوایی حسی عصبی:

این نوع کم شنوایی ناشی از آسیب به ارگان انتهایی حسی یا سلول‌های مویی قرارگرفته در حلزون یا به دلیل اختلالات ناشی از عصب باشد. 

برای بررسی سلولهای مویی در حلزون می تون از تست OAE و برای بررسی عصب شنوایی می توان از تست ABR استفاده کرد.

در این آزمون ها حتما باید نوزاد یا کودک در خواب باشد.زیرا سروصدا، حرکات کودک می تواند بر نتایج تاثیر بگذارد و از اعتبار آنها بکاهد.  

کم شنوایی آمیخته:

زمانی که هر دو کاهش انتقالی و حسی عصبی وجود داشته باشد کم شنوایی از نوع آمیخته است.

متأسفانه کم شنوایی منجر به طیف وسیعی از مشکلات در دریافت و پردازش گفتار می‌شود و به این دلیل که نوزاد هیچ دردی را تحمل نمی کند والدین پیگیری کمتری نشان می دهند. 

در همه موارد از کم شنوایی باید تست شنوایی مناسب برحسب سن نوزاد یا کودک انجام شود تا از مشکلاتی که درآینده ایجاد می شود جلوگیری کرد.  

تکامل شنوایی:

شاید مهم‌ترین جنبه در رشد هر کودک کسب مهارت های زبانی و توانایی تولید گفتار است که می‌تواند منجر به موفقیت در ارتباطات و تعاملات اجتماعی شود.

رشد زبان به‌سرعت در طی چند ماه اول زندگی ایجاد می‌شوددرحالی‌که در کودکان کم شنوا طولانی تر می‌شود و به‌صورت طبیعی رخ نمی‌دهد.

به همین دلیل تصمیم برای انجام مداخلات و توانبخشی کودک بسیار حساس می باشد.

در اکثر خانواده ها زمانی که از کم شنوایی نوزاد یا کودک خود مطلع می شوند کم شنوایی را انکار می کنند که این مساله خود سبب به تاخیر افتادن مداخلات می شود.

مثالی که می توان برای خانواده ها بیان کرد این است که افراد نابینایی که از نظر شنوایی مشکلی ندارند توانایی طی کردن تحصیلات عالی یا حتی تدریس در دانشگاه ها را دارند اما در فردی که فقط از نظر شنوایی مشکل داشته باشد این گونه نیست زیرا نمی تواند از نظر شناختی پیشرفت کند. پس به راحتی می توان به اهمیت و نقش سیستم شنوایی پی برد.   

نتایج مطالعات نشان می‌دهد که در طول اولین 12 ماه زندگی، مغز با سرعت بیشتری رشد می‌یابد.

نورون‌های قشر شنوایی در طول 3 سال اول زندگی بالغ می‌شوند و پس از آن تغییر بارزی نمی‌کنند.

این نتایج نیز تائیدی از نقش مداخله زود هنگام در فرد کم شنوا می باشد.

به طور خلاصه می توان گفت اولین جنبه سیستماتیک که در کودک ایجاد می‌شود، ویژگی عاطفی مانند خشم، شادی و اندوه است.

اگرچه نوزادان قادر به دیدن، شنیدن، لمس کردن و بوییدن هستند اما این عملکردها به‌صورت رفلکسی هستند.

این تحریکات زودهنگام باعث رشد هنجار نوزاد می‌شود که تا 2 ماهگی، کودک توانایی گرفتن اشیا را دارد.

تا 4 ماهگی، مکان‌یابی کودک با چرخش سر در فضا شروع می‌شود و تا 6 ماهگی، کودک توانایی شناسایی و تقلید واکه‌ها را فرامی‌گیرید.

در نهایت تا 12 ماهگی، راه‌های عصبی به حدی رسیده که کودک قادر به تولید اولین کلمات می‌باشد.

کم شنوایی در کودکان بخش دوم 

دكتر وحيد مرادي متخصص شنوايي شناسي نوزادان و كودكان

از دانشگاه علوم پزشكي تهران

جهت مشاوره رايگان مي توانيد با شماره زير تماس حاصل فرماييد.

02188828999

02188860666

09925020901

02188343584

09109259377

تهران خیابان مطهری خیابان فجر  روبه روی بیمارستان جم کوچه ی نظری بن­بست دلفان پلاک 5 طیقه 5 واحد10